Dünya Müslümanları Türkiye’ye böyle yardım etmişti

Son dönemde, Türkiye’nin baÅŸta Suriyeli mülteciler olmak üzere dünyanın çeÅŸitli bölgelerinde Müslümanlara yaptığı yardımlar ÅŸiddetli eleÅŸtirilere maruz kaldı. Bu insani yardımlar, kimi çevrelerce “vatana ihanet” ve “Türk milletinin vergilerini israf” olarak nitelendirildi. Sözde “milliyetçilik” ve “ulusçuluk” adına gösterilen bu tepkiler ise Türkiye’nin zor zamanlarında dünyanın dört bir yanındaki Müslümanlar tarafından yapılan harcama ve para yardımlarını akıllara getirdi. ÇeÅŸitli coÄŸrafyalardaki Ä°slam ülkeleri ve toplumları; altın, lira, sterlin, ruble, frank, çek ve hatta mücevherat cinsinden milyonlarca meblaÄŸlık nakdi yardımı, Milli Mücadele’nin finansmanı, savaÅŸzedeler, ÅŸehit ve gazi yakınlarının ihtiyaçları ve hatta Hilafet için Ankara’ya gönderdi.

Osman Hoca (KocaoÄŸlu) dönemi Buhara’sından bir görüntü

ÖrneÄŸin; 1920 yılında Buhara Müslümanları, 100 milyon altın rublelik bir yardımı, Türkiye için topladı. O dönemde Rusya’ya baÄŸlı özerk bir devlet olan “Buhara Halk Cumhuriyeti”nin ilk ve son CumhurbaÅŸkanı “Osman KocaoÄŸlu”nun verdiÄŸi bilgilere göre; Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin yardım talebi göz önüne alınarak Buhara hazinesine ait bu meblaÄŸ, Ankara’ya ulaÅŸtırılmak üzere Moskova yönetimine teslim edildi. Ancak, 59 milyon TL’ye denk gelen bu paranın büyük kısmı Sovyetlerce gasp edildi ve eldeki belgelere nazaran verilen miktar sadece 11.028.012 TL’de kaldı. Bu para da bugüne kadar okullarımızdaki “Ä°nkilap Tarihi” derslerinde; “Rus Komünistlerin” Ankara`ya desteÄŸi olarak anlatıldı.

Azerbaycan Parlamentosu

Bunun yanı sıra Azerbaycan Türkleri de yardım gönderen diÄŸer bir Müslüman toplumdu. 28 Mayıs 1918’den, 27 Nisan 1920’ye kadar bağımsız kalabilen “Azerbaycan Cumhuriyeti’nin eski BaÅŸvekili Nesib Bey, Ankara Hükümeti’ne verilmek üzere Mehmet Ali Ahmetzade Efendi aracılığı ile 19.000 Osmanlı altını ve 1.000.000 frank ile 8 parça petrol poliçesini imza karşılığı Ankara Hükümeti Hariciyye Vekili Ahmet Muhtar Bey’e teslim etti. Bu paranın haricinde Azerbaycan’dan gelen yardımlar daha sonra da sürdü ve en son 500 adet Osmanlı altını Kazım Karabekir PaÅŸa’ya gönderildiÄŸinde Hükümet adına Azerbaycan’a teÅŸekkür edildi.

Milli Mücadele’de ve öncesinde unutulan ve unutturulan diÄŸer bir yardım da Hindistan ve Güney Asya Müslümanlarından geldi. “Hint Hilafet Komitesi” aracılığı ile organize edilen silah-mühimmat alımı, ilaç, yiyecek ve giyecek yardımlarından baÅŸlayarak lobi faaliyetleri, askeri ve sivil itaatsizlik eylemlerine kadar uzanan geniÅŸ bir yelpazeye sahip bu yardımın önemli bir boyutunu da yüklü meblaÄŸlara ulaÅŸan para desteÄŸi oluÅŸturdu. “Merkezi Bombay’da bulunan “Hint Hilafet Komitesi”nin açmış olduÄŸu yardım kampanyası, Hint Müslümanları arasında özellikle fakir ve orta sınıflar tarafından büyük ilgiyle karşılandı. 1919’dan, 1924 yılına kadar baÅŸta Hindistan olmak üzere, Pakistan, BangladeÅŸ, Seylan ve Güney Asya Müslümanlarından gelen yardımın toplamı 1.035.608 TL ve 130.250 Sterlin’e ulaÅŸtı.

Güney Afrikalı Müslümanlar

“ATESE’de bulunan Özel Atatürk ArÅŸivi ile ilgili 107 numaralı dosyada, bizzat Mustafa Kemal PaÅŸa tarafından kaleme alınmış olan “Muhtelif Mahallerden DoÄŸrudan DoÄŸruya Emrime Gönderilen MebaliÄŸ” baÅŸlıklı deftere göre bu paranın 17. 634 lirası ve 875 strelini Güney Afrika Müslümanları tarafından toplanmıştı.” Büyük Millet Meclisi Reisi ve BaÅŸkomutan Mustafa Kemal PaÅŸa, Hindistan Müslümanlarının Türkiye’ye yaptıkları bu yardımlardan dolayı, Hindistan Hilafet Komitesi Avrupa ve Anadolu Temsilcisi ve Reisi Seyyid Hacı Can Muhammed Çotani’ye “Muhibb-i halisim” hitabıyla gönderdiÄŸi ve Hâkimiyet-i Milliyye Gazetesi’nde; 11 Åžubat 1923 günü yayınlanan mektupta:

Mustafa Kemal PaÅŸa’nın, Hindistan Hilafet Komitesi Avrupa ve Anadolu Temsilcisi ve Reisi Seyyid Hacı Can Muhammed Çotani’ye “Muhibb-i halisim” hitabıyla gönderdiÄŸi mektubun tam metni

“Bilhassa himmet-i alileriyle temin buyrulan muavenet-i maddiye ve iane paraları Türkiye davasının tahakkuku yolunda pek ziyade iÅŸimize yaramıştır. Bundan sonra dahi devam edecek müzaherat-ı maneviyeniz suret-i nihayede akdi olan sulhumuzun teÅŸriine ve amal-i milliyemizin tamamen istihsaline yardım edecektir. Bilhassa ordumuzun bi-misal kahramanlığı ile Yunanlılardan kurtarılan yüz bin kilometre murabbaı arazide sakin milyonlarca ahali elbisesiz, me’vasız ve erzaksız bir halde yaklaÅŸan kışın te’siratına maruz bulunmaktadırlar. Yunanlıların gayr-i kabil-i tasavvur vahÅŸetleri ve tahripkarlığı yüzünden bu vaziyete düÅŸen Türkiye Müslümanları, Hindistan’daki din kardeÅŸlerinin vasi surette muavenetlerine muhtaçtırlar. Türkiye halkı hakkında daima yüksek bir alaka ile hareket eden ve her fırsatta samimi teveccühatını izhar eyleyen bütün Hintli kardeÅŸlerimize hürmetkar selamlarımızı ve tahiyyatımızı arza tavassut-u alilerini arz eder ve zat-ı alilerine ihtiramat-ı kalbiyemi arzeylerim efendim.” Åžeklinde teÅŸekkürlerini bildirmiÅŸti.

Nitekim Hindistan Müslümanlarından gelen bu yardımlar 1923 Ekim’i sonuna kadar da devam etmiÅŸti. Buna iliÅŸkin iki çekin Mustafa Kemal PaÅŸa emrine gönderildiÄŸine dair belgelerden biri BaÅŸbakanlık Osmanlı ArÅŸivleri’nde, BOA. HR. Ä°M, 66/27-02 fon koduyla kayıtlı Rumi 22 Kanunusani 1339, Miladi 22 Ocak 1923 tarihli idi. Hariciyye Nezareti Celilesi’ne iletilen belgede: “Ä°slamiyet’in müdafaası uÄŸrunda ÅŸehid olan kardeÅŸlerinin eytam ve eramili içün Fransız Hindistan’ında Karlıkali’de Müslüman hanımlar tarafından teberru edilen mücevherat ve saire esmanıyla yine aynı maksadla toplanılan iane yekunu olmak üzere biri 5551 diÄŸeri 1281 frankı ihtiva eden iki çek mahal-i mezkurdan BaÅŸkumandanımız Gazi MüÅŸir Mustafa Kemal PaÅŸa Hazretleri emrine irsal kılınmış olmakla leffen takdim kılınmış ve meblaÄŸ-ı mezkurun paÅŸa hazretlerine li-ecli’t-takdim alındığına dair olarak ita eylediÄŸim cevaba da icab eden teÅŸekkürat terdif edilmiÅŸtir efendim.” Denilmekteydi.

Ä°slam dini uÄŸruna Hindistanlı Müslüman kadınlar tarafından bağışlanan mücevherler ve toplanan yardım paralarının karşılığı iki çekin Mustafa Kemal PaÅŸa’ya verildiÄŸine ve teÅŸekküre dair belge

Gölgede kalan ve unutulan yardımların geldiÄŸi yerlerden biri de Fransız iÅŸgali altındaki Madagaskar’dı. Madagaskar Müslümanları, Cumhuriyet’in ilanından sonra burada yayınlanan “Sadaü’l-Ä°slam” isimli derginin yazarlarından “Ä°brahim Mansur” isimli bir Müslüman öncülüÄŸünde Anadolu’daki yetimler, savaÅŸ gazileri ve Hilafetin yararına kullanılmak üzere biri 2.779 frank 80 kuruÅŸ diÄŸeri 4.216 frank 55 kuruÅŸ olmak üzere iki ayrı nakdi yardımı Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne devredilmek üzere göndermiÅŸlerdi.

Libyalı Milisler

Türkiye’nin zor günlerinde, belgelerden ve yazılanlardan da açıkça görüleceÄŸi gibi savaşın finansmanı, savaÅŸzedeler, yetimler, gazi ve ÅŸehitler ve Madagaskar Müslümanlarının istediÄŸi ÅŸekliyle Hilafetin yararına kullanılmak üzere gönderilen bu yardımlardan, “Hint Hilafet Komitesi” aracılığı ile Hindistan ve Güney Asya Müslümanlarından toplanan paraların çok az bir kısmı ordu ve halkın ihtiyaçları için kullanıldı. Büyük bölümü ise Osmanlı Bankası’nda açılan özel bir hesapta tutularak bilahare Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)’nin de hissedarı ve yöneticisi olduÄŸu, “Ä°ÅŸ Bankası”nın kuruluÅŸ sermayesi yapıldı. Para yardımının dışında Suriye’de, Irak’ta, Çanakkale’de Filistin’de, Libya’da, Gazze’de, Sakarya’da “Türk Mehmetle” beraber vatanını kurtarmak ve savunmak için can veren Araplar, Kürtler, “Sudanlı Zenci Musa” gibi kahramanlar, hatta Singapur’da Osmanlılar ve Hilafet için isyan ettiÄŸi için Ä°ngilizler tarafından kurÅŸuna dizilen Hintli askerler de vardı.

Sudanlı Zenci Musa

Kaynaklar: Atatürk AraÅŸtırma Merkezi, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, c.1, Ankara, 2006.Alptekin MüderrisoÄŸlu, KurtuluÅŸ Savaşı’nın Mali Kaynakları, Ankara, 1990. Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, Ankara, 2006. Ahmet Uçar, Güney Afrika’da Osmanlılar, Ä°stanbul, 2008. BaÅŸbakanlık Osmanlı ArÅŸivleri, Fon Kodu: BOA. HR. Ä°M, 66/27-02. Hakimiyet-i Milliye, Nr: 736.

DÜNYA BÜLTENÄ°